Τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Θράκης

Ο   Έβρος  παρουσιάζει  μια  εξαιρετική  ποικιλία  εθίμων.  Άλλωστε,   πολλοί  από  τους  κατοίκους  του  νομού κατάγονται από την Ανατολική Θράκη, περιοχή με πλούσια λαογραφική παράδοση. Μόνο η  Μάνη, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου, έχει να  μας παρουσιάσει 47  χριστουγεννιάτικα τραγούδια!






Τα Κόλιαντα

Οι προετοιμασίες στη Θράκη, ιδιαίτερα για  τα αγόρια ξεκινούσαν από την αρχή της Σαρακοστής, δηλαδή τα κάλαντα των μικρών παιδιών από χωριά του Έβρου. Έτσι το πρωί της Παραμονής των Χριστουγέννων, με τις ομάδες τους ξεχύνονταν στα θεοσκότεινα σοκάκια του χωριού, κρατώντας στα χέρια τους χοντρά και μακρυά ξύλα, τις «τσουμάκες». Τα ξύλα αυτά δεν ήταν μόνο σύμβολο της γιορτής, που συμβολίζανε τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου. Ήταν τα προστατευτικά τους μέσα από τις επιθέσεις των σκυλιών. Μ’αυτές επίσης θα χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών, για  να  τους ανοίξουν. Στα χωριά των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη τα παιδιά (πάντα τα αγόρια) έλεγαν τα δικά τους «κόλιντα», σαν αυτό που λένε ακόμα στο Φυλακτό, χωριό του Δήμου Τυχερού, του νομού Έβρου: «Κόλιντα μπάμπου-Δος μας μια κλουρίτσα-Ας είνι σταρίσια-Ας είνι καλαμποκίσια-Κόλιντα μπάμπου». Στο Πύθιο, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου, τα μικρά παιδιά έβγαιναν στους δρόμους του χωριού, για  να  πουν τα «κόλιντα». Λέγαν λοιπόν τα Πυθιωτάκια : «Κόλιντα
μπάμπου,τσικ,τσικ,τσικ». Στη Νέα Βύσσα, της επαρχίας Ορεστιάδας, τα μικρά παιδιά, κρατώντας το καθένα από μακριά βέργα, που στην άκρη κατέληγε σε θύσανο, την παραμονή των Χριστουγέννων, λέγανε το: «Κο,κο,κο- Μπι,μπι,μπι-Τικ,τικ,τικ-Κόλιντρα-Να τη φαν τα σκυλιά-Κι την αλιπούς-Πούφαγε μια πουλιά-Κι έναν κουτσοπέτεινου».Τα πολύ μικρά αυτά «τραγούδια», κατάλληλα όμως για  την ηλικία τους, τα λέγανε τα αγοράκια από τις πρώτες πρωινές ώρες της Παραμονής μέχρι το μεσημέρι. Από εκεί και μετά είχαν το λόγο οι παρέες των μεγάλων παιδιών, των παλικαριών, που τραγουδούσαν τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια τους από το βράδυ της Παραμονής, όλη τη νύχτα μέχρι και ολόκληρη την Πρώτη μέρα των Χριστουγέννων. Κάθε χωριό, βέβαια, είχε
και τα δικά του χριστουγεννιάτικα τραγούδια, που διαφέρανε από τα γειτονικά χωριά τόσο στη μελωδία όσο και στα λόγια.

«Τα ιννιά φα(γ)ιά»


Το βραδινό τραπέζι της Παραμονής των Χριστουγέννων, περιλαμβάνει «τα ιννιά φα(γ)ιά». Το βράδυ αυτό έπρεπε στο τραπέζι να  είναι στρωμένο με εννέα φαγητά. Το κυρίως φαγητό ήταν τα φασόλια. Στο «σοφρά» υπήρχαν επίσης: λάχανο τουρσί, ελιές, χαλβάς, πατάτες, καρπούζι, σαραγλί, βαρβάρα, αλάτι, κρεμμύδι, σκόρδο, κ.α.

Τα χοιροσφάγια

Το Δωδεκαήμερο ξεκινά από την παραμονή των Χριστουγέννων  με το σφάξιμο των γουρουνιών που ήταν αυτό που κυριαρχούσε τη μέρα αυτή σ’όλα τα χωριά αλλά και σ’αυτές ακόμα τις πόλεις της Θράκης και φτάνει μέχρι και τα Φώτα. Οι ίδιοι  οι νοικοκυραίοι ή ομάδες μικρές ανδρών έσφαζαν τα γουρούνια τα δικά τους,των συγγενών τους, αλλά και γενικά όλου του χωριού. Όλοι τρέφανε γουρούνια στα σπίτια τους, στα κουμάσια, «γιατί Χριστούγεννα χωρίς χοιρινό κρέας στο σπίτι δεν μπορούσαν να  νοηθούν».

Από το γουρούνι που σφάζονταν, προκύπτει και ένα μοναδικό θρακιώτικο έδεσμα, αυτό της Μπάμπως,

που είναι το έντερο του γουρουνιού γεμιστό με κρέας, ρύζι και μπαχαρικά. Η Μπάμπω ήταν το πρώτο φαγητό που θα  έτρωγε η οικογένεια μετά από τη νηστεία των 40  ημερών, μάλιστα το έβραζαν όλη τη νύχτα σε σιγανή φωτιά για  να  είναι έτοιμο όταν θα  γύριζε η οικογένεια από την εκκλησία.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό φαγητό ήταν η Πουσουρτί, που αποτελείται από χοιρινό κρέας, το οποίο διατηρούνταν μέσα στο λίπος του.

Στην Αλεξανδρούπολη θεσμός έχουν γίνει τα μαγκάλια την παραμονή της πρωτοχρονιάς.

Με   το   καθιερωμένο   πλέον   τρόπο   του   ψησίματος    κρεάτων   και     της   οινοποσίας  
 αποχαιρέτούν    οι Αλεξανδρουπολίτες το χρόνο που φεύγει. Αμέτρητες ψησταριές στήνονται έξω από τα μαγαζιά και  σε κάθε γωνιά της πόλης με τον κόσμο να  δίνει βροντερό  παρών και  όλοι μαζί να  εκφράζουν την αισιοδοξία πως ο νέος χρόνος θα  είναι πιο γενναιόδωρος και  ελπιδοφόρος σε σύγκριση με την χρονιά που φεύγει.

Καλή χρονιά να έχουμε!!! 

Κατερίνα Παχοπούλου 

Από το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού Τοπικό Τμήμα Αλεξανδρούπολης