Τα Χριστουγεννιάτικα Έθιμα της Αίγινας

Η βραδιά της πρωτοχρονιάς είναι ίσως η πιο φωτεινή του χρόνου, ίσως γιατί μοιάζει να υπάρχει η ευκαιρία ότι όλα μπορούν να ξεκινήσουν από την αρχή, τα λάθη να μπουν στο χρονοντούλαπο και να σφραγιστούν εκεί για πάντα, οι λύπες, οι στεναχώριες να γίνουν επιτέλους παρελθόν. Μα πιο πολύ το βράδυ της πρωτοχρονιάς είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με την τύχη ή τουλάχιστον τον εξοστρακισμό της ατυχίας. Το σπάσιμο του ροδιού στην εξώπορτα του σπιτιού και το καλό ποδαρικό είναι έθιμα που καλά κρατούν ακόμη στο νησί. Ωστόσο η Αίγινα έχει πολύ ιδιαίτερα έθιμα για την πρωτοχρονιά, κάποια από αυτά χάνονται στα βάθη του χρόνου.


Ένα από αυτά σχετίζεται με τη βασιλόπιτα. Οι Αιγινήτες έκοβαν ένα κομμάτι για τα ζώα τους και ένα για τα χωράφια τους. Όταν έβρισκαν το φλουρί κοιτούσαν εάν αυτό είχε πάνω του κολλημένη ψίχα. Εάν είχε τότε αυτό σήμαινε ότι η χρονιά θα ήταν πλούσια και η σοδειά καλή. Στην αντίθετη περίπτωση, αν το φλουρί δεν είχε πάνω του ψίχα, τότε η χρονιά θα ήταν φτωχή. Επίσης όταν τελείωναν την βραδιά της πρωτοχρονιάς δεν έπλεναν τα πιάτα, δεν μάζευαν το σπασμένο ρόδι, άφηναν το ψωμί πάνω στο τραπέζι. Με αυτόν τον τρόπο η χρονιά που θα ερχόταν θα ήταν γεμάτη και όχι ξεπλυμένη.

Ωστόσο πιο πολύπλοκο ήταν το έθιμο του ποδαρικού. Οι Αιγινήτες την πρωτοχρονιά δεν αντάλλασσαν πολλές επισκέψεις. Έπρεπε πρώτα να βεβαιωθούν ότι αυτός που θα έρχονταν σπίτι τους θα έκανε καλό ποδαρικό. Έτσι οι νοικοκύρηδες του σπιτιού ενημερώνονταν από την προηγούμενη για τις επισκέψεις που θα είχαν. Στο Μεσαγρό όταν πήγαιναν επίσκεψη έπαιρναν μαζί τους και ένα ρόδι και το έσπαζαν στην πόρτα του σπιτιού, ώστε να είναι ευτυχισμένη και εύρωστη η οικογένεια και η χρονιά που θα έρθει. Αυτός που έμπαινε πρώτος μέσα στο σπίτι λεγόταν καλοπόδαρος. Τα παιδιά τη νύχτα της πρωτοχρονιάς μαζεύονταν νωρίς σπίτι και καθόντουσαν γύρω από το τζάκι, γιατί αν έμεναν μέχρι αργά στο δρόμο θα τους έπαιρναν οι κολοτσέντες δηλαδή οι καλικάντζαροι. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή οι Αιγινήτες όταν πήγαιναν το πρωί της πρωτοχρονιάς στην εκκλησία, έπαιρναν μαζί τους και ένα ρόδι. Όταν γυρνούσαν σπίτι το έσπαζαν στην εξώπορτα.

Στην πόρτα επίσης τοποθετούσαν ένα πέταλο από άλογο για να πάει καλά ο χρόνος ή μια ασκέλα (κρεμμυδασκέλα). Αυτές τις έπαιρναν την παραμονή από τα χωράφια και τις τοποθετούσαν πάνω από την πόρτα. Ήταν μια κίνηση που θα έφερνε ευφορία στο σπίτι. Το έθιμο διατηρείται μέχρι και τις μέρες μας. Υπάρχει όμως και μια ακόμη συνήθεια. Οι παλιοί Αιγινήτες χτυπούσαν τα παιδιά τους με την ασκέλα, ώστε να γίνουν αθάνατα και να έχουν καλή υγεία.

Ένα λιγότερο γνωστό έθιμο ήταν αυτό της μαυρόπετρας. Οι νοικοκυραίοι έπαιρναν από την προηγούμενη, μία μαύρη στρογγυλή πέτρα στο μέγεθος ανθρώπινου κεφαλιού και την τοποθετούσαν στην είσοδο του σπιτιού. Νωρίς το χάραμα η γυναίκα του σπιτιού λιβάνιζε τα εικονίσματα και μετά τη μαυρόπετρα. Στη συνέχεια την έπαιρνε στα χέρια της και την ακουμπούσε στα κεφάλια των παιδιών που κοιμόντουσαν, ώστε να είναι γερά σαν κι αυτή. Στη συνέχεια όλη η οικογένεια πήγαινε μαζί στην εκκλησία.

Ένα έθιμο που αφορούσε τα παιδιά ήταν τα "στερνιαστικά". Οι παππούδες έδιναν χρήματα στα παιδιά και με αυτά αγόραζαν καρύδια. Τα χρησιμοποιούσαν για να παίξουν το ομώνυμο παιχνίδι, βάζοντας στοιχήματα με τσίγκινα φλουριά για το πιο παιδί θα καταφέρει να χτυπήσει τα περισσότερα.

πηγή: http://www.aeginaportal.gr

Τα Κάλαντα της Αίγινας  ή αλλιώς Τα παινέματα 

Καλήμερα, καλήμερα και πάντα καλημέρα,

ας τον καλημερίσουμε αυτόν τον νιο αφέντη.

Αφέντη μου πεντάφεντε, πέντε φορές αφέντη,

πέντε φορές αφέντεψες και πάλι αφέντης είσαι.

Πέντε βαστούν το μαύρο σου, κι οχτώ το σαλιβάρι,

και δέκα σε περικαλούν, αφέντη καβαλάρη.

Καβαλικεύεις χαίρεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις,

κι όπου πατήσει ο μαύρος σου, πηγάδια φανερώνεις.

Πηγάδια πετροπήγαδα κι αυλές μαρμαρωμένες.

Μέσα σε κείνες τις αυλές τις μαρμαροστρωμένες,

κοιμάται χύμα το φλωρί και χύμα το λογάρι.

Και στον αφρό του λογαριού, κοιμάται ο νιος αφέντης.

Να τον ξυπνήσω με νερό, φοβούμαι μη κρυώσει.

Να τον ξυπνήσω με κρασί, φοβούμαι μη μεθύσει.

Δώστε μου μήλα τέσσερα, κυδώνια δέκα πέντε,

κι ένα κλωνί βασιλικό, ίσως και τον ξυπνήσω.

Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας, ας πούμε της κυράς μας.

Κυρά λιγνή, κυρά ψιλή, κυρά γαϊτανοφρύδα,

κυρά μου όταν στολιστείς να πας στην εκκλησιά σου,

βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος,

και του κοράκου το φτερό βάζεις καμαροφρύδι.

Πολλά είπαμε για την κυρά, ας πούμε και της κόρης.

Αν έχεις κόρη έμορφη, γραμματικός τη θέλει,

κι αν είναι και γραμματικός πολλά προικιά γυρεύει.

Γυρεύει αμπέλι’ ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα,

γυρεύει και τον κυρ Βοριά μ’ όλα του τα καράβια.

Πολλά ’παμε της κόρης μας, ας πούμε και του γιου μας.

Αν έχεις γιο στα γράμματα και σέρνει το κοντύλι,

του χρόνου να τ’ αξιωθεί να βάλει πετραχήλι.

Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα,

δώστε μας κάνα δυο φλωριά να βγούμ’ έξω απ’ την πόρτα.

… Και εις έτη πολλά.

Το αφιέρωμα μας το έστειλε η Αγλαΐα Κόλλια