Πώς να αποστάξεις Αιθέρια Έλαια

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να βγάλεις 
τα αιθέρια έλαια από ένα φυτό. Η απόσταξη είναι ο καλύτερος και ο αρχαιότερος. Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για την απόσταξη αιθερίων ελαίων είναι η απόσταξη με ατμό. Η διαδικασία αυτή βασίζεται σε έναν πέρση γιατρό του 11ου αιώνα που ονομάζεται «Avicenna» ο οποίος εισήγαγε και τεκμηρίωσε πολλές ιατρικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται και σήμερα συμπεριλαμβανομένης της αρωματοθεραπείας. Κατά τη διάρκεια των αιώνων η διαδικασία της απόσταξης και ο εξοπλισμός έχουν τελειοποιηθεί και εκσυγχρονιστεί. Παρ΄όλα αυτά η βασική ιδέα παραμένει η ίδια.Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται στα αρώματα, τα χειροποίητα σαπούνια, τα άλατα λουτρών, τις λοσιόν και σε προϊόντα φροντίδας του σώματος. Τα πτητικά συστατικά τους χρησιμοποιούνται χωριστά ή συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ένα καινούριο αρωματικό μπουκέτο. 

Η απόσταξη ατμού είναι μια μέθοδος απόσταξης για τις ενώσεις που είναι ευαίσθητες στην υψηλή θερμοκρασία. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση του εξαγόμενου ατμού μέσω ενός θερμαινόμενου μείγματος της πρώτης ύλης. Σύμφωνα με το νόμο του Raoult, μερικές από τις ενώσεις θα ατμοποιηθούν (σύμφωνα με τη μερική πίεσή τους). Το μείγμα ατμού δροσίζεται και συμπυκνώνεται, παράγοντας συνήθως ένα στρώμα αιθέριου ελαίου και ένα στρώμα νερού . Η απόσταξη ατμού των διάφορων αρωματικών φυτών και των λουλουδιών μπορεί να οδηγήσει σε δύο προϊόντα ένα αιθέριο έλαιο καθώς επίσης και ένα υδατώδες βοτανικό απόσταγμα (ανθόνερο). Τα φρέσκα ή ξηρά βότανα τοποθετούνται στον ατσαλένιο αποστακτήρα

Απόκτηση ή κατασκευή αποστακτήρα αιθέριων ελαίων.

Στο εμπόριο υπάρχουν ειδικοί αποστακτήρες για αιθέρια έλαια, προσοχή όχι για τσίπουρο γιατί τότε χάνει το νόημα όλη η πράξη. Θες αποστακτήρα καθαρά για αιθέρια έλαια. Η διαφορά τους είναι ότι δεν βράζουν τα φυτά αλλά στέλνουν ζεστό ατμό σε αυτά. Αν έχετε μπόλικο χρόνο για δημιουργικότητα μπορείται να φτιάξετε εύκολα έναν δικό σας..Για να φτιάξετε έναν αυτοσχέδιο αποστακτήρα αιθέριων ελαίων θα χρειαστείτε μια χύτρα ταχύτητος, μια χαλκοσωλήνα και έναν κουβά με πάγο. Αυτό που έχετε να κάνετε με αυτόν είναι να βάλετε μέσα στην χύτρα νερό και το φυτό που επιθυμείται αυτό θα βράσει θα ατμοποιηθεί θα κρυώσει περνώντας από τον κουβά και θα σου βγάλει ένα ζεστό μείγμα νερού και λαδιού. Τα οποία θα διαχωριστούν μονά τους μέσα στο δοχείο αφού το αιθέριο έλαιο είναι ελαφρύτερο από το νερό. Με ένα κουταλάκι θα πάρετε το αιθέριο από την επιφάνεια..

Υπάρχουν τρεις παραλλαγές για τη διαδικασία απόσταξης :

1. Υδροαπόσταξη

2.  Απόσταξη με νερό και ατμό 

3. Απόσταξη με ατμό.

Όλες αυτές λειτουργούν με τον ίδιο βασικό τρόπο. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση του εξαγόμενου ατμού μέσω ενός θερμαινόμενου μείγματος της πρώτης ύλης. Διοχετεύεται θερμότητα στον άμβυκα και η θερμότητα του ατμού σπάει τις ίνες του φυτού. Η θερμότητα αυτή είναι αρκετή για να απελευθερώσει τα αιθέρια έλαια, τα οποία παρασύρονται από τους υδρατμούς έξω από τον άμβυκα. Το μείγμα ατμού και ελαίων ψύχεται και συμπυκνώνεται, παράγοντας συνήθως ένα στρώμα αιθέριου ελαίου και ένα στρώμα νερού. Δεδομένου ότι το αιθέριο έλαιο και το νερό έχουν διαφορετικές πυκνότητες, (το αιθέριο έλαιο είναι ελαφρύτερο από το νερό), το αιθέριο έλαιο ανεβαίνει στην κορυφή. Η απόσταξη των διάφορων αρωματικών φυτών και των λουλουδιών μπορεί να οδηγήσει σε δύο προϊόντα. Το ένα είναι το αιθέριο έλαιο και το άλλο το ανθόνερο, που είναι νερό στο οποίο είναι διαλυμένη μικρή ποσότητα αιθέριου ελαίου.

Η υδροαπόσταξη: είναι η απλούστερη από τις διαδικασίες και επιτυγχάνεται όταν το φυτό τοποθετηθεί μέσα στο νερό, το οποίο βράζει. Ενώ αυτή η μέθοδος είναι απαραίτητη για ορισμένα φυτά, ιδιαίτερα τα ξυλώδη, η απόσταξη ελαίων από φυτά όπως η λεβάντα, λειτουργεί καλύτερα με τις μεθόδους του ατμού που αναφέρονται παραπάνω.

Απόσταξη με νερό και ατμό: είναι μια διαδικασία όπου το φυτό τοποθετείται μέσα στον άμβυκα πάνω από το βραστό νερό μέσω ενός πλέγματος ή σχάρας όπως αναφλεραμε παραπάνω με αποτέλεσμα, ο ατμός να διαπερνά περισσότερο από το φυτικό υλικό, παρέχοντας μεγαλύτερη απόδοση ελαίου από ότι η μέθοδος της υδροαπόσταξης.

Απόσταξη με ατμό: σε αυτή τη μέθοδο ο ατμός παράγεται σε μια ατμόγεννήτρια και στη συνέχεια εισάγεται κάτω από το φυτικό υλικό. Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι το φυτικό υλικό μπορεί να επεξεργαστεί ευκολότερα, χωρίς να χρειάζεται να έρθει σε επαφή με το νερό αποφεύγοντας έτσι την αλλοίωση των συστατικών του ελαίου.

Εξοπλισμός και διαδικασία απόσταξης αιθέριων ελαίων

• Η πηγή θερμότητας, η οποία χρησιμοποιείται για να βράσει το νερό είναι βασική για την διαδικασία της απόσταξης. Μια αναμμένη φωτιά κάτω από τον αποστακτήρα είναι η παλαιότερη και παραδοσιακή μέθοδος για τη θέρμανση του. Σήμερα, μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε το φυσικό αέριο, όπως προπάνιο ή βουτάνιο, και  ηλεκτρική ενέργεια. 

• Μια δεξαμενή συγκράτησης νερού και ακριβώς πάνω από το νερό σε μια σχάρα το φυτικό υλικό προς απόσταξη. 

• Ο συμπυκνωτής, που συγκεντρώνει τον ατμό και το δροσίζει, συνήθως με σωληνώσεις, μέσω ενός σωλήνα βυθισμένο σε κρύο νερό ή πάγο. 

• Ο διαχωριστήρας, που χωρίζει το αιθέριο έλαιο από τους υδρατμούς. Ο διαχωριστήρας, ή Essencier, είναι ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της συσκευής του αποστακτήρα. Δίνει τη δυνατότητα απόσταξης για το διαχωρισμό των αιθέριων ελαίων από το απόσταγμα σε ένα παθητικό τρόπο.Με το διαχωριστήρα  διαχωρίζονται το αιθέριο έλαιο από το ανθόνερο λόγω διαφορετικής πυκνότητας.

• Συγκομιδή των πρώτων υλών σας.Η ποσότητα των αιθέριων ελαίων που περιέχονται σε ένα φυτό ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού, γι 'αυτό είναι απαραίτητο η  συγκομιδή να γίνει την κατάλληλη στιγμή. Αυτό θα εξαρτηθεί από το είδος των φυτών, έτσι πρέπει να κάνετε κάποια έρευνα για να διαπιστώσετε πότε να κάνετε τη συγκομιδή. Η συγκομιδή σε λάθος μέρη και η συλλογή σε λάθος ώρα της ημέρας μπορεί να μειώσει την ποσότητα και την ποιότητα των αιθέριων ελαίων. Εάν αγοράζετε το υλικό σας, δεν έχετε τον έλεγχο της διαδικασίας συλλογής αλλά ρίξτε μια ματιά στα φυτά που φαίνονται υγιή και ακέραια, και ρωτήστε τον πωλητή λεπτομέρειες για τον τόπο και τον τρόπο της συγκομιδής και κρίνετε ανάλογα με τις απαιτήσεις του φυτού αν είναι κατάλληλο για απόσταξη. 

• Αποξηράνετε το φυτικό υλικό. Η ξήρανση μειώνει την ποσότητα του ελαίου σε κάθε φυτό, αλλά μπορεί να αυξήσει σημαντικά την απόδοση σας ανά παρτίδα γιατί θα είστε σε θέση να βάλετε περισσότερο υλικό σε κάθε παρτίδα. Εμπορικά φυτά όπως η λεβάντα και η μέντα τα αφήνεται να στεγνώσουν στην φάση μετά τον τεμαχισμό για μια ημέρα. Η ιδανική μέθοδος ξήρανσης ποικίλλει από φυτό σε φυτό, αλλά σε γενικές γραμμές δεν πρέπει να υπερθερμανθούν τα φυτά - ξήρανση υπό σκιά ή ακόμη και σε ένα σκοτεινό δωμάτιο ελαχιστοποιεί το λάδι που χάνεται - δεν πρέπει να τα υπερξηράνετε, και δεν πρέπει να επιτρέψουμε στα φυτά να γίνουν υγρά και πάλι πριν από την απόσταξη. Απόσταξη το συντομότερο δυνατό μετά την ξήρανση. 

• Προσθέστε νερό στη δεξαμενή του αποστακτήρα σας . Χρησιμοποιείστε καθαρό νερό, σε ιδανική μορφή φιλτραρισμένο ή αποσταγμένο. Εάν χρησιμοποιείτε ένα κατασκευασμένο αποστακτήρα, ακολουθήστε την κατεύθυνση του κατασκευαστή. Διαφορετικά, απλά βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετό νερό ώστε να φτάσει μέχρι να ολοκληρωθεί η απόσταξη. Ανάλογα με το φυτό και την ποσότητα, η απόσταξη μπορεί να διαρκέσει από μισή ώρα εώς έξι ή περισσότερες ώρες.

• Προσθέστε το φυτικό υλικό στον αποστακτήρα. Δεν χρειάζεται να κόψετε ή να μειώσετε το φυτικό υλικό, γιατί με τον τρόπο αυτό θα χάσετε μερικά από τα έλαια. Το φυτικό υλικό  θα πρέπει να αγγίζει την πλευρά του αποστακτήρα όσο το δυνατόν λιγότερο. Το στρώμα του υλικού των φυτών μπορεί να είναι αρκετά παχύ, αρκεί να είναι κάτω από την έξοδο ατμού.

• Κλείστε τον αποστακτήρα και βράστε το νερό που περιέχει. Τα περισσότερα φυτά  απελευθερώνουν τα αιθέρια έλαια τους, στους 100 βαθμούς Κελσίου ή 212 βαθμούς Φαρενάιτ, το κανονικό σημείο βρασμού του νερού. 

• Επίβλεψη του αποστακτήρα. Μετά από λίγο το απόσταγμα θα αρχίσει να πέφτει μέσω του ψυκτήρα σας και στον διαχωριστή σας. Ανάλογα με τη διάρκεια της διαδικασίας απόσταξης, ίσως χρειαστεί επίσης να αλλάξετε το νερό στο συμπυκνωτή, έτσι ώστε η διαδικασία ψύξης να εξακολουθεί να εργάζεται. Ακολουθήστε τις οδηγίες για το συγκεκριμένο φυτό στο οποίο κάνετε απόσταξη. 

• Φιλτράρετε τη συλλογή ελαίου (προαιρετικά). Μόλις η απόσταξη σας είναι πλήρης μπορείτε να φιλτράρετε το λάδι με ένα  στεγνό βαμβακερό ύφασμα. Βεβαιωθείτε ότι το ύφασμα είναι ξηρό και καθαρό (υπολείμματα των απορρυπαντικών, καθώς και ρύποι μπορούν να μολύνουν το έλαιο). 

• Ρίχνουμε το λάδι σε ένα δοχείο για αποθήκευση το συντομότερο δυνατό. Τα περισσότερα αιθέρια έλαια διατηρούνται επί δύο τουλάχιστον χρόνια, αλλά ορισμένα έχουν εξαιρετική διάρκεια ζωής στα ράφια. Για να μεγιστοποιήσετε την ωφέλιμη ζωή του ελαίου σας, κρατήστε το σε ένα σκούρο γυάλινο μπουκάλι ή δοχείο από ανοξείδωτο χάλυβα. Χρησιμοποιήστε ένα καθαρό χωνί για να χυθεί το λάδι στο δοχείο, και βεβαιωθείτε ότι το δοχείο είναι άψογα καθαρό πριν από την έκχυση ελαίου σε αυτό. Φυλάσσεται σε δροσερό και σκοτεινό μέρος. 

• Αποφασίστε τι θα κάνετε με το Ηydrosol. Η διαδικασία της απόσταξης παράγει το αιθέριο έλαιο και το Hydrosol, ο όρος για το νερό που έχει υποστεί απόσταξη και το οποίο συλλέγει το διαχωριστικό. Μερικά hydrosols είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν όπως το ροδόνερο ή νερό λεβάντα.

πηγή: www.back-to-nature.gr