Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός το βράδυ χωρίς πυξίδα, με τα αστέρια

Προσανατολισμός στη φύση χωρίς πυξίδα, με τα άστρα

Τα άστρα ανέκαθεν μάγευαν τον άνθρωπό από αρχαιοτάτων χρόνων, πέρα από τη βοήθεια στις φιλοσοφικές αναζητήσεις, τον βοήθησαν και στο προσανατολισμό. Αυτές οι γνώσεις για αρκετούς παραμένουν άγνωστες ακόμα και αν πρόκειται για κάτι εύκολο! Καλό θα ήταν να έχουν όλοι μία ιδέα για το προσανατολισμό στη φύση, αλλά σίγουρα επιβάλλεται για όσους κάνουνδραστηριότητες ή διακοπές στη φύση, δηλαδή κάποιος που επιλέγει το ελεύθερο κάμπινγκ, τη πεζοπορία, την εξερεύνηση στη φύση κ.ο.κ.

Προσανατολισμός το βράδυ με το πολικό αστέρα

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα αστέρια ανάλογα την εποχή και την ώρα βρίσκονται σε διαφορετική θέση στον ουρανό όπως συμβαίνει με και με τα υπόλοιπα ουράνια σώματα που βλέπουμε από τη γη.

Για εμάς που βρισκόμαστε στο βόρειο ημισφαίριο ο πιο εύκολος και διαδεδομένος προσανατολισμός γίνετε με την παρατήρηση του πολικού αστέρα (το τελευταίο άστρο "στη λαβή της καραβάνας" του αστερισμού μικρής άρκτος) αφού τον χρησιμοποιούμε ως σταθερά για να προσανατολιστούμε, καθώς βρίσκετε σχεδόν στην ίδια θέση πάνω από το βορρά στο νοητό άξονα βορά-νότου) κάθε ώρα και μέρα του ημερολογιακού έτους και η απόκλιση του όπως τον βλέπουμε είναι 1-2 μοίρες.

Βέβαια το σημείο του ουρανού που τον βλέπουμε αλλάζει ανάλογα με το σημείο που βρισκόμαστε και τον παρατηρούμε, έτσι λοιπόν

• όσο πλησιάζουμε τον ισημερινό τόσο πιο πολύ πλησιάζει στον ορίζοντα.
• όσο πιο βόρεια κινούμαστε τόσο πιο ψηλά στον ουρανό τον αντικρίζουμε, αφού πλησιάζουμε στο βορρά
• ενώ από το νότιο ημισφαίριο δεν είναι εμφανής

Επειδή όμως δεν πρόκειται για τον πιο λαμπερό αστέρι μπορούμε να καθοδηγηθούμε στο να τον εντοπίσουμε με σκοπό να τον χρησιμοποιήσουμε για το προσανατολισμό μας:

•  Με την μικρή άρκτο μιας και είναι το τελευταίο άστρο στην ουρά της 
•  Με την μεγάλη άρκτο,θα τη βρείτε κοιτώντας βόρεια-βορειοδυτικά του ουράνιου θόλου, αποτελείται από 7 φωτεινά άστρα  και μοιάζει σαν "καραβάνα ή κουτάλα", Προεκτείνοντας περίπου x4 την μεταξύ τους απόσταση από τα δύο αστέρια που βρίσκονται εξωτερικά στη νοητή "καραβάνα" (ορθογώνιο) που δημιουργεί το σύμπλεγμα των αστεριών της μεγάλης άρκτου, με κατεύθυνση από το πάτο της "καραβάνας" προς την επάνω μεριά.
• Με την Κασσιόπη ( έχω βάλει το κεντρικό αστέρι της Κασσιόπης "3ο" και όχι το αριστερό "2ο" γιατί περιστρέφετε και από M εμφανίζεται και ως W, αν εξοικειωθείτε μπορείτε να χρησιμοποιείτε όποιο αστέρι σας βολεύει καλύτερα )

Προσανατολισμός το βράδυ με τη παρατήρηση των αστεριών

Επίσης μπορούμε να πλοηγηθούμε απλά και μόνο παρατηρώντας την κίνηση των αστεριών στον ουράνιο θόλο, το μόνο που χρειάζεται είναι

• ένα στόχαστρο το οποίο να είναι απόλυτα σταθερό, αυτό θα αποτελέσει το παρατηρητήριο μας
• κοιτώντας μέσα από το σκόπευτρο θέτουμε το αστέρι που θα παρατηρήσουμε
• παρατηρούμε υπό την ίδια οπτική γωνία για μερικά λεπτά (15-30) προς πια κατεύθυνση μετακινήθηκε το αστέρι (προσοχή δεν ακολουθούμε την πορεία του αστεριού, αλλά κρατάμε την οπτική μας σταθερά)

Τώρα αναλόγως προς τα που έγινε αυτή η κίνηση μπορούμε να προσδιορίσουμε κατά προσέγγιση τα σημεία του ορίζοντα και συνεπώς να διαλέξουμε το προσανατολισμό που θέλουμε

• Αν κινείται προς τα αριστερά ή είναι στάσιμο(πολικός αστέρας), τότε βλέπουμε προς το βορρά

• Αν κινείται προς τα δεξιά, τότε βλέπουμε προς το νότο

• Αν κινείται προς τα επάνω, τότε βλέπουμε την ανατολή

• Αν κινείται προς τα κάτω, τότε βλέπουμε προς τη δύση

Το πιο πιθανό βέβαια είναι το αστέρι να μετακινηθεί κάθετα και οριζόντια, οπότε αναλόγως υπολογίζουμε για την κατεύθυνση, π.χ αριστερά και πάνω κοιτάμε βορειοανατολικά. 

Ένας εύκολος τρόπος για να φτιάξουμε ένα αξιόπιστο στόχαστρο (βλ. παραπάνω φωτό) ακολουθούμε τα εξής βήματα : 

• Βρίσκουμε δύο ξυλαράκια διαφορετικά ως προς το ύψος τους.
• Τοποθετούμε το πιο ψηλό προς την μεριά που θέλουμε να κοιτάξουμε
• Τοποθετούμε το πιο κοντό σε απόσταση περίπου 1 m σε σχέση με το ψηλό, πάντα σε συνάρτηση με το που θέλουμε να κοιτάξουμε

Μετά απλά κοιτάμε στη κορυφή του κοντού ψηλού με τρόπο τέτοιο ώστε να συμπίπτει με την κορυφή του ψηλού ξύλου και στοχεύουμε το αστέρι που θα παρατηρήσουμε. 

Βέβαια, βασική προϋπόθεση είναι να έχουμε καθαρό ουρανό ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε το προσανατολισμό με τα άστρα



Το είδαμε εδώ Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός το βράδυ χωρίς πυξίδα, με τα αστέρια
Για περισσότερα σχετικά θέματα πατήστε στην πηγή του άρθρου 

Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα, με τον ήλιο ή τη σελήνη

Προσανατολισμός στη φύση μέρα ή βράδυ
με τη χρήση του ήλιου ή του φεγγαριού

Όταν βρισκόμαστε σε δραστηριότητες εκτός πόλης, όπως το free camping, η πεζοπορία, η ορειβασία η εξερεύνηση, η φωτογραφίες κ.ο.κ., όπως έχουμε αναφέρει καλό είναι να γνωρίζουμε κάποια μέθοδο προσανατολισμού. Μία από τις απλές βασικές μεθόδους είναι η εξής που θα αναλύσουμε αρκεί να υπάρχει η δυνατότητα να παρατηρήσουμε τον ήλιο και τότε οπροσανατολισμός στη φύση είναι μία σχετικά εύκολη υπόθεση, όμως πρέπει πρώτα να αναπτύξουμε κάποιες γνώσεις, αλλά ακόμα και σε περίπτωση που είναι βράδυ, εκτός από τα αστέρια μία από τις μεθόδους που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε να αναγνωρίσουμε τις κατευθύνσεις του ορίζοντα με σκοπό να επιτύχουμε προσανατολισμό κατά τη διάρκεια τηςνύχτας, είναι η παρατήρηση της σελήνης.

Προσανατολισμός στη φύση με τον ήλιο

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι επειδή βρισκόμαστε στο βόριο ημισφαίριο της γης, ο ήλιος ακολουθεί μία ελλειπτική νότια τροχιά και στο μέγιστο απόγειο του όταν κοιτάμε προς την μεριά του βλέπουμε προς το νότο, Επίσης λόγο ημισφαιρίου :

• Το χειμώνα ο ήλιος είναι πιο κοντά στον ορίζοντα και βγαίνει από μία νότιο-ανατολική θέση και πέφτει βόριο-δυτικά
• Το καλοκαίρι ο ήλιος είναι πιο ψηλά στον ορίζοντα και βγαίνει από μία βόριο-ανατολική θέση και πέφτει βόριο-δυτικά.

Τι να κάνουμε σε περίπτωση που δεν μπορούμε να διακρίνουμε την πορεία του ήλιου ή απλά θέλουμε μία πιο αξιόπιστη μέθοδο για το προσανατολισμό στη φύση.

Αν δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τη φυσική κατεύθυνση που ακολουθεί ο ήλιος,  ώστε να αναγνωρίσουμε από ποια μεριά του ουρανού ανατέλλει και σε ποια δύει.

Για να βρούμε τον άξονα ανατολή - δύση . πρέπει να θέσουμε μία σταθερά με σκοπό να παρατηρήσουμε προς τα που γίνετε η κίνηση αυτή.

Μια αξιόπιστη μέθοδος για προσανατολισμό με τον ήλιο είναι να τοποθετήσουμε ένα ίσιο κλαδί ή πάσσαλο κ.ο.κ. κάθετα σε ένα επίπεδο έδαφος, το αντικείμενο που θα χρησιμοποιήσουμε καλό είναι να έχει μέγεθος που να δημιουργεί μια ικανοποιητική σκιά.

Τα βήματα που θα ακολουθήσουμε για να εντοπίσουμε την κίνηση του ήλιου, συνεπώς και τον αντίστοιχο άξονα είναι τα 2 παρακάτω : 

• Σημείο 1, σημειώνουμε το σημείο που βρίσκετε η σκιά, 

• Περιμένουμε να περάσουν κάποια λεπτά ώστε η σκιά να μετατοπιστεί για μερικά εκατοστά 30-40

• Σημείο 2, σημειώνουμε το νέο σημείο που βρίσκετε η σκιά, 

• Ενώνουμε τα δύο αυτά σημεία με μία ευθεία γραμμή και έχουμε τον άξονα ανατολής-δύσης

• Η ανατολή είναι το σημείο 2, η δύση το σημείο 1. 

Τέλος για να βρούμε κατά προσέγγιση το βορρά,

• Το δεξί μας πόδι το τοποθετούμε στο σημείο 2 (ανατολικά)
• Το αριστερό μας πόδι στο σημείο 1 (δυτικά), 

αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να κοιτάμε βόρεια, ενώ πίσω μας είναι η νότια κατεύθυνση, δηλαδή ότι έχουμε πει και εδώ ( Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός στη φύση ).

Αν θέλουμε να σχηματίσουμε και τον άξονα βορρά-νότου, απλά τραβάμε μία κάθετη γραμμή στον οριζόντιο άξονα ανατολής-δύσης που σχεδιάσαμε πριν. 

Αφού πια μπορέσαμε να εντοπίσουμε τα σημεία του ορίζοντα, μπορούμε να διαλέξουμε τι προσανατολισμό θα έχει η πορεία μας

Όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος που αφήνουμε να περάσει ώστε να θέσουμε το σημείο 2 τόσο πιο ακριβές είναι και ο άξονας που παίρνουμε, επίσης όσο πιο κεντρικά το διχοτομίσουμε αυτόν, τόσο πιο ακριβές είναι και ο άξονας βορράς-νότος

Προσανατολισμός το βράδυ με το φεγγάρι

Η σελήνη ακολουθεί την ίδια πορεία που ακολουθεί ο ήλιος αλλά έχει διαφορετική τροχιά γωνίας, οπότε με την ίδια λογική μπορούμε να εντοπίσουμε την ανατολή και τη δύση και εν συνεχεία το βορρά και το νότο, συνεπώς είναι το ίδιο χρήσιμο στο προσανατολισμό. 
Ο ήλιος και το φεγγάρι έχουν μία διαφορά ως προς το σημείο του ορίζοντα που εμφανίζονται σε συνάρτηση με την εποχή, έτσι το φεγγάρι: 

• Το καλοκαίρι όταν έχει πανσέληνο το φεγγάρι βρίσκετε πιο χαμηλά στον ορίζοντα
• Το χειμώνα όταν έχει πανσέληνο το φεγγάρι βρίσκετε πιο ψηλά στον ορίζοντα

 Επίσης μπορούμε να διαπιστώσουμε σε ποια φάση του κύκλου της βρίσκετε η σελήνη ως εξής:  

• Γεμίζει, αν η φωτεινή πλευρά είναι δεξιά του σκοτεινού της σημείου.  Δηλαδή η φωτεινή μεριά της είναι προς την πλευρά που κατευθύνετε για να δύσει. Επίσης αυτό συμβαίνει όταν η ανατολή της σελήνης γίνει πριν τη δύση του ήλιου (p)

• Αδειάζει, αν η φωτεινή πλευρά είναι αριστερά του σκοτεινού της σημείου. Δηλαδή η φωτεινή μεριά είναι από την πλευρά από όπου ανέτειλε. Επίσης αυτό συμβαίνει όταν η ανατολή της σελήνης γίνει μετά τα μεσάνυχτα (d)

Αυτό προκύπτει αν τραβήξουμε μία νοητή γραμμή που να περνάει από τα νοητά άκρα της σελήνης, δηλαδή ανάλογα από ποια μεριά βρίσκετε το εμφανές κομμάτι ισχύει το παραπάνω, αν σχηματίζει το d αδειάζει και αν σχηματίζει το .p γεμίζει.

Επίσης αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βρούμε μία γενική κατεύθυνση για προσανατολισμό προς το νότο βέβαια αυτό το τρόπο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε μόνο κατά το πρώτο και το τελευταίο τέταρτο της Σελήνης.όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

2o Τέταρτο σελήνης

Προσανατολισμός με το ρολόι

Επίσης ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος για να προσανατολισμό στη φύση είναι με το να χρησιμοποιήσουμε ένα αναλογικό ρολόι. Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για το βόρειο ημισφαίριο
είναι εξής :

• Ρυθμίζουμε κατάλληλα το ρολόι για να συμβαδίζει με το ηλιακό, δηλαδή 1 ώρα πίσω για το χειμώνα και 2 για το καλοκαίρι
• Έχοντας το ρολόι σε οριζόντια θέση, σημαδεύουμε τον ήλιο με τον ωροδείκτη.
• Παίρνουμε την διχοτόμο γωνία  μεταξύ της ένδειξης 12ής ώρας του ρολογιού και του ωροδείκτη, δημιουργώντας νοητά μία γραμμή η οποία ξεκινάει από το κέντρο τον δεικτών μας δείχνει το νότο, οπότε έχουμε ένα σημείο του ορίζοντα, άρα αρκετό για το προσανατολισμό μας.

Το είδαμε εδώ Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα, με τον ήλιο ή τη σελήνη
Για περισσότερα σχετικά θέματα πατήστε στην πηγή του άρθρου 

Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα, με φυσικά σημάδια

Βασικές συμβουλές για σωστό προσανατολισμό χωρίς πυξίδα

Αν είστε έξω στη φύση για ελεύθερο κάμπινγκ, πεζοπορία ή παρατήρηση, υπάρχει πάντα μια μικρή πιθανότητα να χαθείτε στο δάσος ή στο βουνό, ειδικά χωρίς χάρτη ή πυξίδα.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις στην φύση που μπορούν να μας βοηθήσουν στο προσανατολισμό μας με σκοπό να πλοηγηθούμε προς κάποια κατεύθυνση του ορίζοντα.
Αυτό που χρειάζεται είναι να παρατηρήσουμε τα σημάδια που μαρτυρούν μια κατεύθυνση και όπως έχουμε αναφέρει αυτό είναι αρκετό για το προσανατολισμό στη φύση, βέβαια αυτό είναι κατά προσέγγιση και αρκετές φορές σε συνάρτηση με την ιδιομορφία του χώρου που πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπ' όψιν, μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω :

Προσανατολισμός με τη παρατήρηση φυσικών σημαδιών

• Φυτά-δέντρα, γενικά τα περισσότερα φυτά-δέντρα τείνουν να γέρνουν με προσανατολισμό προς την μεριά που θα έχουν μεγαλύτερη ηλιοφάνεια αλλά και λόγο του ότι ο βόρειος άνεμος φυσάει πιο δυνατά, εκτός αυτού πρέπει να έχουμε κατά νου ότι στην πλευρά όπου το φυτό δείχνει να έχει την λιγότερη ανάπτυξη αλλά και για τα δέντρα ότι συνήθως η μεριά που ο φλοιός τους είναι πιο χοντρός, βρίσκεται ο βορράς.Επίσης μπορεί να παρατηρήσουμε ότι η βόρεια πλευρά ενός δέντρου κρατάει πιο πυκνό χιόνι επάνω του
• Βρύα-λειχήνες, στο κορμό ενός δέντρου, σε ένα τοίχο ή  ένα βράχο συνήθως στη βόρεια πλευρά του διακρίνουμε να έχουν αναπτυχθεί τα βρύα-λειχήνες, λόγο του ότι παράλληλα παρουσιάζετε περισσότερη υγρασία από αυτή τη μεριά μπορούμε να βρούμε το βόρειο προσανατολισμό.
• Φωλιά, τα μυρμήγκια τοποθετούν την είσοδο της φωλιάς τους με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύονται από τους βοριάδες, συνεπώς το περισσότερο ανάχωμα βρίσκετε με προσανατολισμό προς τη μεριά του βορρά. Επίσης αυτό είναι κάτι που το κάνουν τα περισσότερα θηλαστικά, δηλαδή η είσοδος της φωλιάς να είναι από τη μεριά του νότου.
• Υδρόβια ζώα (πουλιά, βατράχια, ψάρια) δείχνουν μία προτίμηση στο να επιλέγουν τη δυτική πλευρά της όχθης του ποταμού ή της λίμνης
• Βράχια, συνήθως τα βράχια που βρίσκονται εκτεθειμένα, η βορεινή τους πλευρά είναι πιο σκούρα λόγο υγρασίας
• Αέρας, ο ποιο ζεστός αέρας είναι ο νοτιάς,ο πιο κρύος ο βοριάς.
• Οι λόφοι τείνουν στην βόρεια πλευρά τους να είναι πιο υγροί και ποώδες, οπότε αν σε λίγα λεπτά μπορούμε να πατήσουμε και τις δύο μεριές, στη βόρεια πλευρά τους δημιουργούνται λιγότεροι ήχοι κατά το βάδισμα μας, άρα μπορεί να αποτελέσει μία βοήθεια για το προσανατολισμό. 

Επίσης για το προσανατολισμό στη φύση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και κάποια σημάδια από ανθρώπινα δημιουργήματα.

Προσανατολισμός  με κτίσματα

• Η εκκλησίες κατά κανόνα το ιερό τους είναι τοποθετημένο στην ανατολή.
• Στα νεκροταφεία ο σταυρός των μνημάτων είναι προσανατολισμένος στην δύση.
• Τα δορυφορικά πιάτα, επί των πλείστων δείχνουν προς το νότο.
• Οι Ηλιακή συλλέκτες, λόγο μεγαλύτερης ηλιοφάνειας είναι τοποθετημένοι με προσανατολισμό να κοιτούν προς το νότο.

Γενικά πάντως όταν κάποια ομάδα διάσωσης μας αναζητά, το πιο σωστό είναι να παραμένουμε στάσιμη σε κάποιο σημείο ώστε να μη δυσκολεύουμε το έργο τους.

Το είδαμε εδώ Επιβίωση στο βουνό | Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα, με φυσικά σημάδια
Για περισσότερα σχετικά θέματα πατήστε στην πηγή του άρθρου 

Θέλετε να φυτέψετε σπόρους;

Εδώ υπάρχει ένα tip χρήσιμο για εσάς!

Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ, κάθε φορά που προσπαθώ να φυτέψω σπόρους για την κουζίνα, (μαιντανό, δυόσμο, άνηθο κλπ) δεν βλέπω σχεδόν ποτέ να πιάνουν, γιατί πιάνουν μούχλα!

Μέχρι που βρήκα το κόλπο!

Όταν φυτέψετε τους σπόρους σας, πασπαλίστε την επιφάνεια που σπείρατε με κανέλα!

Η κανέλα θα εμποδίσει την μούχλα, και οι σπόροι σας, σίγουρα θα βλαστήσουν!

http://diyself.gr

Ιδέες για τον ελεύθερο χρόνο σας που αφορούν τη φύση

Της 

Ευαγγελίας Καροφυλλάκη 

Αρχηγός της ομάδας Οδηγών 

Σ.Ε.Ο Τ.Τ Αγίου Νικολάου Κρήτης